بازتاب کارکردهای نهاد شاهی در نامۀ طاهر به عبدالله

اندرزنامه نویسی، یکی از نمودهای خرد سیاسی و از عوامل تداوم میراث سیاسی ایرانی بود. محور اساسی اندرزنامه ها، اندیشۀ شاهی و کارکردهای این نهاد در ادارۀ جامعۀ ایرانی بود. کارگزاری اهورامزدا در زمین، حفاظت از مرزها، دینیاری، عمران و آبادسازی و دادگری، از کارکردهای نهاد شاهی به شمار می آمد. با ترجمۀ متون ایرانی به عربی، مضامین اندرزنامه ها به دورۀ اسلامی انتقال یافت و البته بستر تازه، تغییراتی در جهت و چگونگی پاره ای از کارکردهای نهاد شاهی پدیدآورد. اهمیت نامۀ طاهر، از این روست که وی نخستین سلالۀ حکام ایرانی پس از اسلام را پی افکند و اندیشه های وی در اخلافش تأثیرگذار بود. نامۀ طاهر، نخستین جلوۀ رویکرد حکام ایرانی پس از اسلام، به ادبیات اندرزنامه نویسی ایران باستان است. با بررسی نامۀ طاهر، عیان می گردد که طاهر با آموزه های باستانی و نهاد شاهی و اندرزنامه های باستانی مانند عهد اردشیر آشنائی داشته است. یکی از سؤالات دربارۀ نامۀ طاهر، این است که آشنائی او با الگوی ملکداری ایرانی، چه تأثیری در رویکرد و سیرۀ عملی وی در عهده گرفتن کارکردهای نهاد شاهی و سیاست وی در قبال خلافت عباسی داشته است؟ مقالۀ حاضر با رویکردی تحلیلی، به تکوین کارکردهای نهاد شاهی در ایران باستان و تغییر آن ها در دورۀ اسلامی و بازیابی کارکردهای نهاد شاهی در نامۀ طاهر می پردازد.